A selection of poetry in Irish translation from around the world
https://www.point-editions.com/ww/
***
ATHRÚ IOMLÁN
“Léigh amach do dhán, a fhile,” a dúirt siad,
“agus tiocfaidh athrú iomlán ar an domhan.
Mar splanc thintrí,
lasfaidh do bhriathar an dorchadas
atá mórthimpeall orainn.”
D’oscail an file an leabhar—
ní fhaca ann ach pár bán.
Guy Goffette
***
I NDIAIDH AN LÉIMH
Sin é, tá sé críochnaithe, tá an léamh thart.
Anois, díreach, beirfidh cara barróg mhór orm;
breathnóidh sé isteach i mo shúile go comhbhách,
agus deirfidh, “Bhí sin go breá ar fad!”
Tiocfaidh na mná, as a gcloigeann le paisean,
ag baint na sál as a céile,
á gcaitheamh féin isteach i mo bhaclainn
mar bhuama beartáin.
Ólfar gloiní fíona go leor,
agus golfar cúpla deor,
in ómós don seanfhile.
Anocht is i mo chuideachta féin a bheidh mé;
an t-am sin, gan dabht, ní rithfidh rann ar bith liom
a mhíneodh barr gach clú, bun gach aonrachais.
Miguel Oscar Menasssa
***
GREIM GAOITHE
Éadrom
focail
amhail síolta poibleoige
Éiríonn
rothlaíonn le gaoth
agus titeann
Doiligh greim
a fháil
ar shíolta poibleoige
Athróidh
focail
ina síolfhocail b’fhéidir
Caithfear scáth
caol
cá bhfios?
Hans Magnus Enzensberger
Windgriff //Manche Wörter/leicht/wie Pappelsamen//Steigen/vom Wind gedreht/sinken//Schwer zu fangen/tragen weit/wie Pappelsamen//Manche Wörter/lockern die Erde/später vielleicht//Werfen sie einen Schatten
/einen schmalen Schatten ab/vielleicht auch nicht.
ÉALÚ UAIDH SEO
Do Paul Celan, Peter Szondi, Jean Améry,
nár theastaigh uathu fanacht ar an saol seo
Dhein mé rópa
de bhráillíní na leapa
bráillíní taiséadach
a chasaim timpeall
mar théad tumadóra
ar mo chorp
agus léimim
amach
ón lá
tríd an solas
taobh abhus
den chruinne
is ann
a thiocfaidh m’anáil ar ais
is ann a bheas an aibítir
ina claochlú cló díom féin.
HILDE DOMIN, an Ghearmáin (1909 – 2006)
ó “Gesammelte Gedichte”, Fischer Verlag, Frankfurt
Ausbruch von hier // Für Paul Celan, Peter Szondi, Jean Améry, die nicht weiterleben wollten Das Seil/nach Häftlingsart aus Betttüchern geknüpft/die Betttücher auf denen ich geweint habe/ich winde es um mich/Taucherseil/um meinen Leib/ich springe ab/ich tauche/weg vom Tag/hindurch/tauche ich auf/auf der anderen Seite der Erde/Dort will ich/freier atmen/dort will ich ein Alphabet erfinden/von tätigen Buchstaben.
***
IMIRCEACH
do Stefan Zweig
Níor mhian leat a bheith
i d’imirceach,
ach i do thaistealaí.
Ach rinneadh imirceach díot
sa deireadh,
in éadan do thola.
Duine gan stát;
gan tada fágtha agat
ach do theangacha féin.
Do choinsias glan
do do leanúint
mar scáth i do dhiaidh.
Christoph Janacs, An Ostair (Linz 1955)
FOCAIL ADUAINE
Buailim leis an oiread sin
focal ar an tsráid,
cad is féidir liom a dhéanamh leo?
Nathanna cainte
nach gcloistear anseo
i mbéal na ndaoine.
Greamaíonn siad mar leac oighir
le barr mo theanga,
mar tuin, is toiligh iat a rá.
Déanaim mo sheacht ndícheall
iad a ligean le sruth
ach ní féidir é a dhéanamh.
Cad is fiú a bheith ag caint,
mo scornach lán le blúirí fána?
Focail aduaine
nach dtuigfear anseo go deo.
ANITA RÓG-BINDACZ (an Pholainn)
LEANANN AN COGADH AR AGHAIDH
Leanann an cogadh ar aghaidh,
cuirtear i láthair
an tseantragóid chéanna;
na príomhpháirteanna á ndéanamh
ag aisteoirí anaithnide.
Ní bhronnfar aon ghradam Oscar an bhliain seo:
Ní bhronnfar tada ach
ocras
lot
fulaingt
agus bás.
Thuríður Guðmundsdóttir, an Íoslainn (1939)
Leagan Gaeilge le Rua Breathnach
ón gcnuasach: «Panorama de la poésie islandaise»
Editions du Cygne, Paris 2021
***
CÉN CHAOI A nAIMSEOIDH MÉ THÚ AGUS TÚ I bhFAD UAIM?
¿Cómo será buscarte en la distancia?
—Eunice Odio
Cén chaoi a n-aimseoidh mé thú agus tú i bhfad uaim,
An grá, an grá a thug go dtí an choill mé,
a thaispeáin na féileacáin dom,
a líon go béal mé,
agus a thug tú féin dom:
an t-áthas, agus ina dhiaidh sin an brón.
Cén chaoi a n-aimseoidh mé thú agus tú i bhfad uaim,
na piléir ag teacht go tiubh thar mo ghualainn,
an cogadh ag búireach i mo chluasa?
Cén chaoi a n-aimseoidh mé thú
sna laethanta seo gan deireadh, spíonta, cosnochta,
cá bhfuil an grá anois, a deirim;
an grá a shéid ar shiúil mé mar chúr na farraige?
Cén chaoi a n-aimseoidh mé thú, nuair nach bhfuil ann anois
ach an t-uaigneas, an neamhní seo, ag magadh fúm,
ag gáire fúm i mo riocht mar leannán tréigthe?
Gioconda Belli, Nicearagua
<>
¿Cómo será buscarte en la distancia?
¿Cómo será buscarte en la distancia?
—Eunice Odio
Cómo será buscarte en la distancia,
amor, amor que me has llevado a la puerta del árbol,
al vuelo de la mariposa,
a la fuerza, a la vida,
y que me llevaste,
después de la alegría, a la tristeza?
¿Cómo será buscarte en la distancia,
entre balas silbándome en los hombros,
entre el ruido de la guerra y de las lágrimas?
¿Cómo será, amor, este buscarte en el tiempo,
en los anchos pasillos de los días, despeinada,
descalza, con este amor, amor,
que se revuelve en mí como un mar dentro de una pecera?
¿Cómo será buscarte en la distancia, en el no estar,
en el estar sola, en esta nada que goza con saña
mi incertidumbre de mujer abandonada?
Gioconda Belli, Nicaragua
***
An bhfuil saoirse againn? Tá an tsaoirse ag na féileacáin
Eitilt thar dhromchla an domhain,
Gan bacadh le teorannacha náisiúnta,
Gan bacadh le rialtais
Ná le bolscaireacht
Na náisiúnstát.
Tá an tsaoirse acu tuirlingt aon áit is mian leo,
Agus cé go mbagraíonn an creachadóir orthu de ló is d’oíche,
Níl faitíos orthu roimh nathair ná roimh an mbuaf shleamhain.
Tá saoirse ag na féileacáin;
Saoirse atá caillte againn féin—
Saoirse na gcoillte, na sráideanna, na reiligí,
Téann siad ar fán cibé áit gur mian leo:
Saor fanacht socair,
Saor dul chun bóthair.
Ach cad fúinne, an bhfuil muidne saor?
Bheadh, dá mbeadh ár sprideanna mar fhéileacáin.
Tabassum Tahmina Shagufta Hussein, an Bhanglaidéis
Sa deireadh
bhí gach rud ar nós cuma liom,
ár spadhair, ár mbuaireamh,
ár mbriathar díchéillí
ag síobadh ina chuaifeach
ó thor go tom.
Sa deireadh bhí an saol
mar a bheadh seanscéal caite,
dráma gan iontas,
léiriú gan spleodar,
fásach focal,
leadrán síoraí.
Sa deireadh díbríodh sinn
go himeall na brí,
turas in aisce,
stair gan toradh,
sinn ag siúl go bacach
ó ní go neamhní
Nilavronill Shoovro, an India
***
Inscríbhinn
Abair liom
cad ann
a snoífidh mé
d’ainm?
Sa spéir?
Tá sí ró-ard.
Sna scamaill?
Tá siad róghasta.
Sa chrann
a leagtar is a dhóitear?
San uisce
a scuabann gach rud chun siúil?
Sa chré
a dhéantar trampáil uirthi;
an chré ina bhfuil
na mairbh sínte?
Abair liom
cad ann
a snoífidh mé
d’ainm?
Ionam féin
ionam féin
níos doimhne
ionam féin.
Erich Fried, an Ostair (1921 – 1988)
Aistriúchán le Rua Breathnach
Inschrift
Sag mir
in was
schneide ich
deinen Namen?
In den Himmel?
der ist zu hoch
In die Wolken?
Die sind zu flüchtig
In den Baum
der gefällt und verbrannt wird?
Ins Wasser
das alles fortschwemmt?
In die Erde
die man zertritt
und in der nur
die Toten liegen?
Sag mir
in was
schneide ich
deinen Namen?
In mich
und in mich
und immer tiefer
in mich.
Erich Fried, Austria (1921 – 1988)
Dílseacht
Beidh mé i gcónaí dílis duit, a chrainn!
Lá amháin nuair nach mbeimid anseo a thuilleadh,
Déanfar líne díom,
Casfaidh tú leathanach
Is tiocfaimid aghaidh ar aghaidh,
Mar chairde dílse,
Mise mar dhán,
Tú féin mar dhuille bán,
An bheirt againn snaidhmthe ina chéile.
Armenuhi Sisyan, An Airméin
Ես միշտ հավատարիմ կմնամ քեզ, ծա՛ռ. / երբ մի օր մենք չեն լինի, / ես կդառնամ տող, /դու` էջ, / կհանդիպենք իրար / ու կնվիրվենք, / ես` որպես բանաստեղծություն, / դու` որպես էջ ճերմակի / ու կփարվենք իրար…
Rua Breathnach a chur i nGaeilge
***
BOMAITE
Amuigh ar an tsráid arís,
chuir mé an rud fánach sin taobh thiar díom,
agus táim sa bhaile anois
i mo shuí chun boird.
Is ag an bomaite seo
a bhraithim an fuacht i mo lámha,
comhartha
a bhaineann geit asam gan údar—
rud fánach, b’fhéidir, na lámha a bheith fuar—
fuacht mhí na Samhna
i mo lámha, sin uile.
Mise atá ann:
feicim an vása lom Gréigeach os mo chomhair,
an gnáth-thráthnóna im thimpeall.
Is annamh a bhíonn mo lámha fuar.
I bhfaiteadh na súl samhlaíodh dom
an néaltrú deiridh, m’ainm scriosta
ón duilleog liathdhonn
le dúch sioctha an neamhní.
Antonio Cabrera, An Spáinn
Un segundo //Tengo las manos frías./ He salido a la calle,/he resuelto el asunto banal correspondiente/y he regresado a casa para ocupar de nuevo/mi sitio en esta mesa./ He descubierto entonces/la frialdad de mis manos,/ signo/que me perturba acaso sin justificación,/porque es muy poca cosa tener las manos frías./Este frío noviembre/está en mis manos, nada más./ Soy yo:/veo el jarrón ingenuamente griego/y la tarde de siempre rodeándome./Pero en mí es muy raro tener las manos frías./En un fugaz segundo, mi pensamiento ha visto/la niebla tan probable, la hoja gris escrita/donde el nombre que tengo estaría tachado/con la tinta de escarcha del final.
Aistrithe go Gaeilge ag Rua Breathnach
***
FOCAIL
Im thimpeall, dom chlúdach, tá focail.
Fásann siad orm mar bhachlóga ar chrann,
Fásann siad go tréan istigh ionam
Agus deirim… cén mhaith na focail seo,
is iad de shíoraí do mo chrá? Bí ar d’fhaichill, a deirim,
Beirfidh siad amuigh is istigh ort—
Is geall le gríog nó gaineamh reatha iad,
Farraige suaite
nó poll suaraic,
scian a ghearrfadh do scórnach
i bhfaiteadh na súl. Crá croí na focail,
Fásann siad orm mar dhuilleoga ar chrann,
gan stad gan staonadh fásann siad
ón gciúnas, ó áit éigin go domhain ionam féin.
Kamala Das, an India (1934–2009)
Leagan Gaeilge le Rua Breathnach
***
TUIGE A N-OSCLÓINN MO BHÉAL
Tuige a n-osclóinn mo bhéal,
tuige a gcanfainn amhrán?
Tá fuath ag an saol dom;
cén difear, canadh nó tost?
Tuige a labharfainn go binn
nuair nach mothaím ach an phian,
ónar bhris an tíoránach
mo phus?
Gan compánach ar an saol
níl ciall ar bith a bheith lách;
is mar a chéile gol is gáire,
mar a chéile beatha is bás.
Spíonta le huaigneas,
buairt is cruatan,
Is cosúil gur rugadh don neamhní mé.
Deirtear gur binn béal ina thost,
Ach cad faoin gcroí, an amhlaidh atá?
Cén mhaith na sciatháin bhriste seo
don té a bhfuil eitilt aici?
Is rófhada atáim i mo thost,
tá sé thar am labhairt amach—
Deirim go híseal
i mo chroí istigh,
tugaim mo mhionn
go mbrisfidh mé an chuing,
go n-éalóidh mé ón uaigneas,
go gcanfaidh mé den tsaoirse.
Ní haon ribín réidh mé, adeirim,
ag luascadh anonn is anall sa ghaoth:
bean de chuid na hAfganastáine mé
tuige nach ligfinn uaill ghéar asam?
Dán le Nadia Anjuman, an Afganastáin (1980–2005)
Dúnmharaithe ag a fear céile is a theaghlach
Leagan Gaeilge le Rua Breathnach
***
RÉASÚNAÍOCHT
Nuair atá tú i ngrá
bíonn gach rud indéanta:
a bheith mar lóchrann
nó mar shaighead imithe ar strae
trí mhullach na spéire,
an t-uisce ag titim tríd.
Is amhlaidh atá don ghráin—
Bíonn gach rud indéanta:
glanann tú an dusta ó bhrat na hoíche, abraimis,
Nó glasann tú na réaltaí i dtaisceadán.
Rabia Djelti, An Ailgéir
Leagan Gaeilge le Rua Breathnach
UAIR AMHÁIN
Uair amháin, bhíos ag siúl na mbóithre,
mo scáth mar chrann lom sa bhfásach.
Uair amháin, bhí imní orm roimh an dorchadas,
níor chualathas mo scairteach fhann ag lorg cabhrach.
Bhí na réaltaí agus an ghealach faoi bhrat ceo,
gaoth fheanntach ag scríobadh an fhiántais.
Uair amháin chuala mé cantain an fhilimeála san oíche,
rannta ó na néalta arda
ag titim ina bpiotail ar lochán.
Uair amháin, chuardaigh mé thú sa tromcheo—
Nach n-iarrfainn a mhalairt de shuáilce
ach casadh leat arís ar oíche earraigh?
ZHAO LIHONG, An tSín (1952)
Leagan Gaeilge le Rua Breathnach
Rua Breathnach 